Periferik Sinir Sistemi (PSS)

Periferik sinirler, merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) dışındaki sinirleri kapsar ve vücudun çeşitli bölgelerinde duyusal, motor ve otonomik fonksiyonları kontrol eder. Vücudun tüm organları ve kasları ile beyin ve omurilik arasındaki iletişimi sağlar.

Periferik sinirler, spinal sinirler (omurilikten çıkan sinirler), kranial sinirler (beyinden çıkan sinirler), otonom sinirler (vücudun istem dışı işlevlerini düzenleyen sinirler) ve sinir pleksusları (birden fazla sinirin birleştiği noktalar) gibi farklı gruplara ayrılabilir.

A) Spinal Sinirler (Omurilikten Çıkan Sinirler) : Omurilikten çıkan 31 çift sinir, vücudun farklı bölgelerine yayılır. Vücut hareketleri ve duyusal bilgiler bu sinirler aracılığıyla iletilir.

* 8 Servikal (C1–C8): Boyun bölgesinden çıkan sinirlerdir. Üst kollar, omuzlar, boyun ve başın bazı bölümleri bu sinirler aracılığıyla kontrol edilir.

* 12 Torasik (T1–T12): Göğüs bölgesinden çıkarlar ve gövde, kaburgalar, mide ve karın kaslarını etkiler.

* 5 Lumbal (L1–L5): Bel bölgesinden çıkarlar ve alt sırt, karın ve bacak kaslarını kontrol eder.

* 5 Sakral (S1–S5): Sırtın alt kısmı, kalça, uyluk, bacaklar, genital organlar ve anüs bu sinirler aracılığıyla kontrol edilir.

* 1 Koksigeal (Coccygeal): Kuyruk sokumu bölgesine hizmet eder.

B) Kranial Sinirler (Beyinden Çıkan Sinirler) : Beyinden çıkan 12 çift sinir, baş ve boyun bölgesindeki işlevleri kontrol eder. Örneğin, görme, işitme, koku alma gibi duyular, motor işlevler (yüz kasları, yutma vb.) kranial sinirler aracılığıyla sağlanır.

1) Olfaktör Sinir (I): Koku duyusu.

2) Optik Sinir (II): Görme duyusu.

3) Oksülo-motor Sinir (III): Göz hareketleri ve pupil (gözbebeği) boyutunu kontrol eder.

4) Troklear Sinir (IV): Göz hareketlerini kontrol eder.

5) Trigeminal Sinir (V): Yüz duyusu ve çiğneme hareketlerini kontrol eder.

6) Abducent Sinir (VI): Göz hareketlerini kontrol eder.

7) Fasiyal Sinir (VII): Yüz kaslarının hareketi ve tat duyusu.

8) Vestibulokoklear Sinir (VIII): İşitme ve denge.

9) Glosofaringeal Sinir (IX): Dilin arka kısmı ve boğazın bazı bölümleriyle ilgili duyusal ve motor işlevler.

10) Vagus Sinir (X): Kalp, akciğerler, sindirim sistemi ve diğer iç organların fonksiyonlarını kontrol eder.

11) Aksesuar Sinir (XI): Boyun kasları ve bazı yüz kaslarını kontrol eder.

12) Hipoglossal Sinir (XII): Dil hareketlerini kontrol eder.

C) Otonom Sinir Sistemi (ANT) : Otonom sinir sistemi, vücutta istemsiz olarak gerçekleşen işlemleri kontrol eder (örneğin kalp atışı, sindirim, solunum). İki ana kısmı vardır.

* Sempatik Sinir Sistemi : "Savaş ya da kaç" tepkisini yönetir. Vücutta uyarıcı bir etki yaratır, kalp hızını artırır, kasları hazırlamak için kan akışını değiştirir vb.

* Parasempatik Sinir Sistemi : "Dinlen ve sindir" fonksiyonlarını destekler, kalp hızını yavaşlatır, sindirim organlarını uyarır vb.

D) Sinir Pleksusları (Birleşim Bölgeleri) : Sinir pleksusları, birkaç sinirin bir araya gelerek daha büyük sinirler oluşturduğu ağlardır. Bunlar, daha spesifik sinirler üreterek belirli bölgelerdeki kas ve organları kontrol eder.

* Servikal Pleksus: Boyun bölgesinden çıkan sinirler, baş ve boyun kasları ile cilt duyusunu sağlar.

* Brahial Pleksus: Kol ve üst ekstremiteyi kontrol eder. Kol ve el kaslarına sinyal gönderir.

* Lumbal Pleksus: Bel bölgesindeki sinirleri kapsar ve uyluk bölgesi, kalça ve bacakları kontrol eder.

* Sakral Pleksus: Alt bacak, ayak, genital organlar ve anüs bölgesindeki sinirleri içerir.

E) Somatik ve Otonomik Sinirler : Kontrol etme tipine göre ayrılır.

* Somatik Sinirler: İstemli kas hareketlerini kontrol eder ve duyusal bilgileri taşır.

* Otonomik Sinirler: İstemsiz işlevleri düzenler, organları ve iç organ sistemlerini kontrol eder.

Periferik sinirler, vücudun her köşesinde işlevsellik sağlar. Duyusal sinirler, çevreden gelen uyarıları (örneğin ağrı, sıcaklık, dokunma) beyne taşırken; motor sinirler, beyin ve omurilikten gelen emirleri kaslara ileterek hareket sağlar. Otonom sinirler, vücut işlevlerini otomatik olarak kontrol eder (örneğin kalp atış hızı, sindirim).