Osteoporoz

Osteoporoz:  Kemik mineral yoğunluğunun ve kütlesinin azalmasıyla birlikte mikro düzeyde kemik yapısının bozulmasıyla karakterize ''sistemik etkileri olan'' bir hastalıktır. Tüm bunların sonucunda ise kemiklerin kırılganlık düzeyleri artar ve günlük yaşam aktivitelerindeki küçük çaplı travmalar bile kemiklerde kırık oluşumuna sebebiyet verebilir.
Osteopeni ise kemik yoğunluğunun azalmaya başladığı dönemdir. Osteoporozun bir önceki evresidir. Erken teşhis edilmez ve tedavi edilmezse osteoporoza dönüşür.

Kritik Not: Osteoporoz kadınlarda daha sık görülür. Bunun temel sebebi ise menopoz ile birlikte östrojen hormonunun azalmasıdır.

Osteoporozda Tanı: Osteoporozda tanı konulurken fiziksel muayene önem arz eder. Sonrasında ise kemik mineral yoğunluğunun ölçülmesi ve röntgen gibi yöntemlerle tanı desteklenir.

Osteoporoz Sebepleri: Osteoporozda birincil sebep yaşın artmasıdır (sıklıkla 70 yaş üzeri ). Kadınlarda ise birincil sebep menopoz sonrası görülen östrojen eksikliğidir.
İkincil sebeplere bakıldığında ise uzun süreli kontrolsüz ve yanlış ilaç kullanımı, kalsiyum eksikliği, endokrinolojik problemler, malign (kötü huylu) tümörler şeklinde sıralanabilir.
Osteoporozlu hastalarda, travma sonrası görülen kırıklar en çok el bileği, kalça eklemi ve omurgada görülür. Özellikle kalça kırıkları hayati tehlike oluşturabilir.

Osteoporozda Görülen Semptomlar: Şiddeti giderek artan sırt ağrıları, kifotik postür ve diğer postüral problemler, kişinin boy uzunluğunun kısalması, mikro düzeyde alınan ve normal şartlarda sorun teşkil etmeyen travmalar ile oluşan kırık ve çatlaklar şeklinde sıralanabilmektedir.

Kritik Not: Yaşın ilerlemesiyle birlikte denge ve propriosepsiyon azalış göstermektedir. Bu durum sağlıklı yaşlanmanın doğal bir sonucudur. Fakat denge ve propriosepsiyonun azalması, düşme sıklığında da artış meydana getirmektedir. Özellikle osteoporozlu hastalarda bu durum risk teşkil etmektedir. Yaşlı bireylerde denge ve koordinasyona yönelik egzersizlere ağırlık verilerek bu riski azaltmak ise tedavinin önemli bir parçası olmalıdır.

Osteoporozda Değerlendirme Yöntemleri:

a) Hasta yaşının ve hasta hikayesinin değerlendirilmesi.

b) Kas kuvvetinin değerlendirilmesi.

c) Eklem hareket açıklığının değerlendirilmesi.

d) Dengenin değerlendirilmesi.

e) Vücut kitle indeksinin değerlendirilmesi.

f) Ağrının değerlendirilmesi.

g) Postürün değerlendirilmesi.

h) DM, RA, HT gibi sistemik hastalıkların değerlendirilmesi.

Kritik Not: Osteoporozlu olan hastalar veya osteoporozdan korunmak isteyen hastalar, egzersizi yaşam boyu alışkanlık haline getirmeli, beslenmelerine dikkat ederek yeterli oranda kalsiyum almalı ve alkol-sigara gibi alışkanlıklardan uzak durmaları gerekmektedir.

Osteoporozda Fizyoterapi ve Rehabilitasyon: 

Akut dönemde yatak istirahati, uygun pozisyonlamalar ile ağrının azaltılması hedeflenmelidir. Ağrı azaldıkça hastayı yatak içinden çıkarıp uygun egzersiz programlarıyla rehabilite etmek gerekir.

Kritik Not: Egzersiz şiddeti dikkatli ayarlanmalıdır. Eklemler ve kemiklerde yoğun stres oluşturacak şiddette egzersizler yapılmamalıdır.

Osteoporozda kırık oluşumunun sebebi  %90 oranında düşmedir. Bu sebeple düşme sıklığının azaltılması açısından hastaya uygun denge ve koordinasyon egzersizleri tedavinin önemli bir bölümünü oluşturmalıdır.
Ağrının azaltılması için TENS, enterferansiyel akımlar tercih edilebilir. Ayrıca yüzeyel ısı ajanları kullanılabilir.
Fleksibiliteyi (esnekliği ) ve eklem hareket açıklığını artırmak amacıyla ''agresif olmayan'' germe egzersizleri uygulanmalıdır.
Kas gücünün ve hacminin artırılması amacıyla kuvvetlendirme  egzersizleri uygulanabilir. Bu kuvvetlendirme direnç bantlarıyla veya ağırlık yardımıyla yapılabilir. Manuel olarak direnç verilerek de yapılabilmektedir.
Doğru postürün korunması veya bozulan postürün düzeltilmesi açısından postüral egzersizler de tedavinin bir parçası olmalıdır. Ayrıca solunum egzersizleri de listeye eklenmelidir. Hastanın günlük yaşam aktivitelerinde, hasta için uygun yardımcı cihaz belirlenmeli ve kullanması yönünde tavsiye verilmelidir.